Verslag wijktafel Osdorp Zomerhitte

Tijdens deze wijktafel op 6 mei 2025 hield Jantine Röttgering (GGD Amsterdam) een presentatie over de impact van hitte op onze gezondheid en werden bewoners van 50+ uit de Wildemanbuurt geïnterviewd.

Inleiding

Veel woningen in Nederland, ook in Osdorp, zijn gebouwd in een tijd waarin er nog geen rekening werd gehouden met het veranderende klimaat. Toen werd vooral gebouwd met het oog op warmtebehoud in de winter, met veel ramen en weinig isolatie tegen hitte. Inmiddels is het klimaat veranderd, en krijgen we steeds vaker te maken met hete zomers.

Op de hitterisicokaart van Amsterdam kleurt Osdorp dieprood. Dat betekent dat er verhoudingsgewijs veel inwoners zijn die kwetsbaar zijn voor hitte, in combinatie met o.a. de inrichting van de openbare ruimte (groen en schaduw) en de kwaliteit van woonruimte.

Deze kaart, waarop je kunt inzoomen op buurtniveau kan je vinden via deze link: Klimaatadaptatie

Wat is hitte?

Hitte is een periode van hoge temperaturen meer dan , die steeds vaker voorkomt in Nederland. Bij De zomers worden warmer en langduriger. Waar we nu nog ongeveer één tropische nacht per jaar hebben in Osdorp, wordt dat er naar verwachting over 80 jaar minstens 30 per jaar. Van een tropische nacht spreken we als het ’s nachts warmer is dan 30 graden.

Wat doet hitte met ons lichaam?

Onze interne thermostaat probeert het lichaam op 36 graden te houden. Bij warmte geeft de hersenen een signaal: het lichaam moet afkoelen. Dit gebeurt onder andere door te zweten en door het verwijden van bloedvaten.

Als het lichaam deze warmte niet voldoende kwijt kan, ontstaat hittestress, met symptomen zoals:

• Bleke, droge huid
• Slecht aanspreekbaar zijn
• Misselijkheid, braken, hoofdpijn
• Hoge hartslag
• Hitteberoerte, in ernstige gevallen zelfs overlijden

Risicogroepen zijn:

• Ouderen
• Kleine kinderen
• Zwangere vrouwen
• Mensen die medicijnen gebruiken
• Mensen die weinig te besteden hebben
• Mensen zonder voorzieningen als airco of een moderne tegen kou en warmte geïsoleerde woning
• Mensen die buiten werken of aan topsport doen

Wat kunnen we doen? – Adviezen bij hitte

• Bereid je voor op hitte
• Houd jezelf koel
• Houd je woning koel
• Drink voldoende water
• Let op bij gebruik van medicijnen
• Zorg voor elkaar – let op je buren en familie

Het Hitteplan van Amsterdam

• Waarschuwingssysteem voor professionals
• Actie vanaf 4 dagen boven de 27°C
• Van communicatie naar daadwerkelijke actie

Vragen vanuit de GGD:

• Wat zijn jullie ervaringen met hitte?
• Wat doen jullie om inwoners te beschermen tegen hitte?
• Zijn jullie aangesloten bij het Amsterdamse Hitteplan?
• Hoe kunnen we samenwerken?

Ideeën en ervaringen uit gesprekken met bewoners en professionals. Voorbeelden van maatregelen en initiatieven:

• Aluminiumfolie op ramen (via de Fixbrigade)
• Aansluiten bij het Hitteplan, ook via mond-tot-mondreclame
• Samen ventilatoren aanschaffen en uitdelen (kringloop/Marktplaats/Action)
• Bevochtigde plafondventilator gebruiken
• Meer groen in de wijk in plaats van tegels
• Witte lakens/Schaduwdoeken met zuignappen ophangen voor de ramen
• Openbare ruimtes met airco zoals de OBA of andere openbare koele ruimtes in de buurt benutten om even af te koelen.
• Klimop planten voor natuurlijke verkoeling
• Informatie en tips verspreiden via supermarkten of buurtcentra
• Als buren op elkaar letten

Concrete vragen en zorgen:

• Is er een vergoeding mogelijk voor zonwering (ook als je woning op de nominatie staat om gesloopt te worden) ?
• Wat te doen bij hitteoverlast door buren (zoals de bakker)?
• Wat als woningen over 15-20 jaar gesloopt worden – nu al aanpak mogelijk?
• Onprettige geuren in de wijk bij warmte
• Plat dak: woningen worden extreem heet en koelen niet meer af
• Veel pleinen en open ruimtes in Osdorp zijn verhard met weinig groen en schaduw. Kunnen deze pleinen niet anders ingericht worden door de gemeente?
• Groen in de Wildemanbuurt is vaak slecht onderhouden. Het gras staat hoog, onder bomen kan je niet zitten en de kades zijn vaak vervallen. De binnentuinen zijn afgesloten. Er is veel ‘kijkgroen’, maar het biedt weinig schaduw.

Woningcorporaties:

• Buitenluiken of zonwering aanbrengen
• Verduisterende, isolerende gordijnen
• Ramen overdag dicht, ’s nachts open
• Leefritme aanpassen: tussen 12:00-14:00 binnen blijven

Andere suggesties:

• Hittecoaches inzetten
• Meer watertappunten en schaduwdoeken
• Voorlichting door professionals aan huis
• Schaduwplekken in de buurt creëren
• Informatiepunten bij wijkcentra, kerken, moskeeën, supermarkten
• Samenwerking met woningbouw: klimaatbestendige gebouwen

Specifieke aandachtspunten

• Beter contact tussen huisartsen en buurtteams om kwetsbare ouderen in beeld te krijgen
• Mensen zonder netwerk zijn vaak onzichtbaar – hoe bereiken we hen?
• Airco is duur en niet altijd gewenst
• Praktische tips: handdoeken koelen, koud douchen, voetenbad, ramen open ’s avonds. Kanttekening: een hor is dan wel nodig, want muggen, muizen of misschien zelfs ratten kunnen bij open ramen/balkondeur mogelijk binnenkomen.
• Via thuiszorg of fondsen noodpakketten regelen
• Weinig kennis over symptomen van hittestress – bewustwording vergroten

Andere zorgen en wensen vanuit de buurt

• Hooikoorts/allergieën verergeren door hitte
• Mensen drinken te weinig water
• Nieuwbouwwoningen: wordt hier het warm-koud systeem meegenomen?
• Meer groen, schaduwplekken, natuurlijke verkoeling
• Wandelaars ervaren benauwdheid en hebben geen schaduwplekken
• Alternatieve bomen: druiven, vijgen
• Organisaties kampen ook met te warme locaties
• Vraag: waar kunnen mensen naartoe als hun woning te warm is? Er wordt opgemerkt dat een plek als Station Wildeman misschien ingezet kan worden als koele locatie.

Info GGD:

Op 12 mei 2025  gaat het Hittespreekuur van start! Tot en met begin september zitten we elke maandag van 12.00 tot 13.00 klaar om in gesprek te gaan over hitte. Het spreekuur is bedoeld voor professionals, van zorgmedewerker tot ambtenaar. Mensen kunnen laagdrempelig aankloppen om vragen te stellen of te sparren hoe ze met hitte in hun werk of buurt aan de slag kunnen. Meer informatie: http://www.ggd.amsterdam.nl/hittespreekuur

Professionals en andere geïnteresseerden kunnen zich aanmelden voor de Hittemailing. Zo blijf je voorbereid op de hitte en omgang met kwetsbare groepen. Ga naar Hittestress – GGD Amsterdam om je aan te melden.

De powerpoint-presentatie bij de deze wijktafel door Jantine Röttgering is op verzoek verkrijgbaar via: jrottgering@ggd.amsterdam.nl

Dit verslag is gemaakt door Cemile Bagci en Corinne Sieger.

Vragen: c.sieger@sezo.nl