Per 1 januari 2022. is de intensieve jongerenschuldhulpverlening (IJSHV) voor jongeren tussen de 18 en 27 jaar in West overgekomen naar het buurtteam. Eerder werd dit uitgevoerd door De Sociale Maatschap. Jannicke Mos, werkzaam als jongerenschuldhulpverlener in West, heeft de overstap gemaakt naar Buurtteam Amsterdam West. Linda Sarfo werkte voor Team Vroeg Eropaf in West en heeft de keuze gemaakt voor jongerenschuldhulpverlening. Beide vertellen over hun eerste ervaringen: “Jongeren kunnen na het oplossen van hun schulden hun leven echt weer oppakken. Dat geeft hoop.”
Jannicke werkt al 12 jaar als schuldhulpverlener, waarvan 5,5 jaar als jongerenschuldhulpverlener. “Ik ben er eigenlijk ingerold, in dit vak. Na mijn hbo-opleiding (rechten) heb ik via detacheringsbureaus bij diverse opdrachtgevers gewerkt. Ik had toen de mogelijkheid om een cursus Schuldhulpverlening te doen. Dat leek mij interessant. Zo ben ik in het vak terechtgekomen. Mijn motivatie haal ik uit de successen die ik met jongeren boek. Ik begrijp heel goed dat als je jong bent en je komt in de problemen, dat je dan 2 kanten op kan gaan. Of je komt weer op het goede pad, of je gaat onderuit. Dat ik dan kan helpen als je onderuit gaat, dat geeft mij motivatie.”
Linda herkent dat: “Het klinkt als een cliché, maar je krijgt er veel voor terug.” Linda heeft sociaal juridische dienstverlening gestudeerd en kwam 2 jaar geleden bij Combiwel terecht bij Team Vroegsignalering. “Ik heb bij Team Vroeg Eropaf al gezien: iets kleins als een regeling treffen kan iemand al een heel stuk helpen. Met schuldhulpverlening is dat nog meer het geval. Je helpt iemand echt uit de problemen.”
Linda is blij met de overstap die ze heeft gemaakt naar jongerenschuldhulpverlening. “Je hebt wel een langere adem nodig bij jongeren. Maar ik heb het idee dat ik goed kan levelen met jongeren. Ik ben zelf ook nog jong, dat helpt. Wat ik zie is dat er bij jongeren vaak meer goede hoop is, dat ze hun geldproblemen kunnen oplossen en hun leven weer kunnen oppakken.”
Meer aandacht en complexe schulden
Wat de hulp aan jongeren anders maakt dan aan volwassenen is vooral dat de jongeren meer aandacht nodig hebben. Jannicke: “Vaak zijn de schulden complexer en hebben ze een minder stabiel inkomen. Ze gaan bijvoorbeeld nog naar school en kunnen de schulden minder makkelijk afbetalen. We zien bijvoorbeeld veel (snelheids)boetes, die razendsnel verdubbelen als ze niet op tijd betaald worden. En jongeren hebben vaak ook betalingsachterstanden bij zorgverzekeraars. Ook die kunnen enorm oplopen.” Dat je een langere adem nodig hebt met jongeren, herkent Jannicke ook: bij volwassenen is het eindpunt vaak: een saneringstraject starten. “Bij jongeren duurt het stabilisatieproces veel langer. En hun situatie verandert vaak ook: denk je dat ze stabiel zijn, zijn ze ineens werkeloos of starten ze een studie. Ze kunnen heel impulsief zijn. Dus ja, je hebt wel meer geduld nodig.”
Jannicke heeft al vaak gezien dat schulden het leven van jongeren op pauze zet. “Het stagneert hun ontwikkeling. Pas als de schulden zijn opgelost, staan jongeren weer open voor een studie of een nieuwe baan. Dan kan er een nieuw hoofdstuk beginnen.” Een schuld hebben als je jong bent, is niet het einde van de wereld. Linda: “Wat ik vaak zeg is: ‘je kunt voor je 30e schuldenvrij zijn’. Dat is voor velen een extra motivatie. Want daarna ligt er nog een heel leven voor je.”
Budgetadviesgesprek en Jongeren Schuldenvrije Start
Jongeren kunnen al met eenvoudige vragen naar de jongerenschuldhulpverleners van Buurtteam Amsterdam komen. Een brief van een instantie, hulp bij de Belastingaangifte of inzicht in de eigen financiële situatie. Jannicke: “Je ziet vaak als jongeren 18 worden, er veel op ze afkomt. Ineens moeten ze hun eigen zorgverzekering betalen. Of afvalstoffenheffing. En ze weten vaak niet dat ze bijvoorbeeld voor gemeentelijke belastingen kwijtschelding kunnen aanvragen. Of dat ze recht hebben op bepaalde toeslagen.” Linda voegt toe: “Het kan ook de andere kant op werken: dan ontvangen ze toeslag en vergeten dit stop te zetten wanneer hun inkomen verandert. Want er is niemand die je daar dan op wijst.” De jongerenschuldhulpverleners kunnen helpen bij dit soort vraagstukken.
Maar ook als er meer aan de hand is en er al schulden zijn ontstaan, is het team jongerenschuldhulpverlening van Buurtteam Amsterdam een uitkomst. Een manier voor jongeren om uit de schulden te komen is het traject Jongeren Schuldenvrije Start. Dit is bedoeld voor jongeren die een schuld hebben die hoger is dan € 3.000,-. In dit traject begeleidt een jongerenschuldhulpverlener bij het oplossen van geldproblemen. Met een jongerenadviseur van de gemeente Amsterdam maakt de jongere samen een plan waarin zij werken aan hun toekomst met hun eigen doelen, bijvoorbeeld een baan behouden of een studie starten. Het traject duurt 2 jaar, mits de jongere zich aan alle mijlpalen houdt. Er wordt een saneringskrediet aangevraagd en wordt bekeken wat de jongere maandelijks kan missen om de schuld af te lossen. De Kredietbank neemt de schuld over. Het restant van de schuld wordt na 2 jaar kwijtgescholden.
Motivatie van jongeren
Schuldhulpverlening is niet vrijblijvend. Als jongeren A zeggen, moeten zij ook B zeggen. Om goede hulp te kunnen geven, moeten zij inzicht geven hun financiële situatie. En hulp toelaten, niet zelf gaan rommelen in de marge. Of zij slagen, hangt af van hun motivatie. Jannicke licht toe: “De meeste jongeren worden doorverwezen naar ons. Dan is er bijvoorbeeld gezegd: om een uitkering aan te kunnen vragen, moet je je aanmelden bij schuldhulpverlening. Daardoor zie je dat de motivatie van jongeren nog wel eens wisselend is. Sommigen zijn heel fanatiek en willen heel graag van hun schulden af. Ze willen geholpen worden. Anderen zijn niet gemotiveerd, willen geen inzicht geven in de stukken, leveren niks aan of gaan zelfs shoppen bij andere dienstverleners. Dat helpt niet.”
Soms is het ook lastig om te zien dat de jongeren geen progressie boeken. Jannicke: “Een van mijn eerste klanten van 5,5 jaar geleden bijvoorbeeld. Hij had zoveel schulden, dat we hem onder bewind hebben laten stellen. Nu is het nog steeds een puinhoop. We wilden net weer saneringskrediet voor hem aanvragen, blijkt dat hij zijn baan heeft opgegeven en als zzp’er is begonnen. Als hij zijn keuze met ons had overlegd, hadden we hem misschien goed advies kunnen geven. Nu begin je weer bij nul.”
Samenwerking met partners
De jongerenschuldhulpverleners van Buurtteam Amsterdam werken heel nauw samen met het Jongerenpunt van de gemeente Amsterdam. In West zijn de jongerenschuldhulpverleners gevestigd in ’t Landhuis in Bos en Lommer. Daar is ook het Jongerenpunt gevestigd. Jannicke: “Linda en ik zijn de vaste contactpersonen voor de jongerenadviseurs in West. We kunnen daardoor heel snel schakelen. Zij helpen bijvoorbeeld bij het toeleiden naar werk of het aanvragen van een uitkering, wij kunnen helpen bij geldzaken.”
Ook met andere partners in de wijk wordt goed samengewerkt. Jannicke: “Samen maken we het plaatje compleet. Het is goed om te weten welke hulp er allemaal in beeld is bij een jongere. En dat partners ons op tijd in weten te schakelen en niet zelf oplossingen zoeken voor geldproblemen.”
Tegen samenwerkingspartners zouden Jannicke en Linda willen zeggen: “Benut onze expertise, ga bijvoorbeeld niet zelf regelingen treffen. We zijn ook makkelijk te bereiken voor een korte hulpvraag. Daarnaast hebben wij beter zicht op het totaalplaatje.”
Boodschap voor jongeren
Tegen jongeren willen ze zeggen: “Trek op tijd aan de bel, maak geen afspraken met schuldeisers die je niet kan nakomen. Wij zijn er voor je. En onze hulp is gratis.”
De jongerenschuldhulpverleners in West zijn gevestigd in ’t Landhuis in Bos en Lommer op Gerard Callenburgstraat 38. Aanmelden voor (intensieve) jongerenschuldhulpverlening in West kan via jshvwest@buurtteamamsterdamwest.nl. In alle stadsdelen van Amsterdam wordt jongerenschuldhulpverlening aangeboden. Op veel plekken worden Jongeren Financieel Cafés georganiseerd, waar jongeren met allerlei vragen over geldzaken terecht kunnen. Kijk op de website van Buurtteam Amsterdam voor meer informatie over jongeren en geld.