Het college van B & W streeft ernaar dat alle Amsterdammers vanaf 2021 een buurtteam in hun wijk krijgen. Daar kunnen ze dan terecht voor al hun sociale zorg & ondersteuning – bijvoorbeeld op het vlak van wonen, werk of welzijn. Hoe die buurtteams precies gaan functioneren? Om dat duidelijk te krijgen, gaat een afspiegeling van het veld samen het ontwikkelplan voor de nieuwe buurtteams maken. “Noem het co-creatie in een snelkookpan. Heel spannend!”
“Hoe zorgen we dat de Buurtteams optimaal aansluiten bij het leven van Amsterdammers met al hun ondersteuningsvragen? Dat is onze gezamenlijke opgave. Een goed antwoord op die vraag vereist de kennis en perspectieven van álle groepen in Amsterdam die bij deze ondersteuning betrokken zijn.” Aan het woord is Karin Boudewijns, programmamanager Buurtteams Amsterdam bij de gemeente. “Een speciaal voorbereidingsteam bracht voor de zomer in kaart wie deze ‘stakeholdergroepen’ zijn. Om hen vervolgens uit te nodigen voor drie werksessies”
Bekijk de resultaten van de werksessie van 24 september
Bekijk de resultaten van de werksessie van 2 oktober
Het voorbereidingsteam bestaat uit professionals van de gemeente en de organisaties SIGRA (zie kader), HVO Querido, OKT, Wijkzorg Amsterdam, Combiwel en Cliëntenbelang Amsterdam. “Samen formuleerden we de centrale opgave voor de werksessies en identificeerden we uiteindelijk elf stakeholdergroepen die we nodig hebben om deze vraag goed te kunnen beantwoorden; van bewoners en zorgaanbieders tot maatschappelijke organisaties en beleidsmakers”, zegt Boudewijns. Elk van de groepen mag tien vertegenwoordigers naar de werksessies sturen. “En dan niet alleen bestuurders, maar zeker ook mensen met praktijkervaring. Hun kennis en perspectief zijn onmisbaar.”
De werksessies vinden plaats in Amsterdam, op 24 september, 2 oktober en 17 oktober. “Tijdens de eerste sessie bespreken we de huidige situatie”, vertelt Marianne Volkers, procesmanager Buurtteams Amsterdam bij de gemeente. “Op de tweede dag formuleren we onze gezamenlijke ambities voor sociale zorg. En op dag 3 werken we in subgroepen aan onderdelen van een realistisch ontwikkelplan. Bovendien hebben de sessies ook als doel een gevoel van verbinding en vertrouwen tussen de betrokken partijen te creëren. Essentieel om van de uitvoering een succes te maken.”
“Ik heb al eens eerder dit soort werksessies toegepast”, vertelt Volkers. “Dat was voor een ander programma. Het bleek toen een uitstekende manier om betrokken groepen nieuwsgierig te maken naar elkaar; om via tafel- en plenaire dialoog gemeenschappelijkheid te vinden in ideeën, meningen, perspectieven.” Op haar advies wordt nu eenzelfde methode gebruikt voor de ontwikkeling van Buurtteams Amsterdam. “Ik heb vertrouwen in een breed gedragen en solide uitkomst. Belangrijk, want de invoering van buurtteams raakt het hele werkveld – en ontzettend veel burgers. Binnen de gemeente Amsterdam is het voor het eerst dat co-creatie een grote rol krijgt in een programma met zoveel impact.”
“Als gemeente zien we het aantal Amsterdammers met ondersteuningsvragen stijgen, terwijl ons zorgbudget gelijk blijft”, vertelt programmamanager Boudewijns. “Ook weten we dat contracten van veel zorgorganisaties eind 2020 aflopen. Daarom willen we haast maken met de ontwikkeling van Buurtteams Amsterdam.” De neiging bij haast is om directiever te worden, zegt ze. “Maar wij weten beter. Het is bewezen dat het van bovenaf opleggen van verandering weerstand oproept en daarmee vertraging oplevert. En dat de implementatie juist snel en soepel verloopt als je investeert in co-creatie, commitment en verbinding.”
De werksessies zijn “een soort co-creatieve snelkookpan”, aldus procesmanager Volkers. “Ze leveren onderdelen op voor een concreet ontwikkelplan. Wat er precies in die onderdelen komt te staan, weten we niet van tevoren. Wel weten we dat geen enkele deelnemer er na sessie 3 nog aan kan morrelen. Een gedurfde stap, voor iedereen. Heel spannend.” Omdat de stakeholdergroepen het hele systeem van de sociale zorg weerspiegelen, weegt hun advies zwaar. “De wethouder en uiteindelijk de gemeenteraad beslissen hier natuurlijk over ”, zegt Volkers. “En hierbij worden ook de resultaten van lopende pilots en onderzoeken meegenomen.
“De aankomende invoering van Buurtteams Amsterdam veroorzaakt best wat onrust onder de zorg- en welzijnsorganisaties in de stad, verenigd binnen het SIGRA-netwerk. Waarom is het nodig die buurtteams in te voeren, wat houden buurtteams precies in, hoe verandert hun komst de rol van zorg- en welzijnsorganisaties en welke impact heeft het op hun medewerkers? Er is nog veel onduidelijk. De organisaties willen graag betrokken worden bij de veranderingen. En ze maken zich zorgen: gaan er straks geen dingen verloren die al zijn bereikt of goed verlopen? Als SIGRA proberen we zoveel mogelijk ruis in de communicatie weg te nemen. We zetten zorgen, adviezen en verworvenheden op een rij en bespreken die met aanbieders en gemeente. Ook werken we mee aan de voorbereiding van de werksessies en zoeken hierin afstemming met de leden. Zo maakten we ons er sterk voor dat de zorg- en welzijnssector voldoende vertegenwoordigd is tijdens die sessies. En dat organisaties onderling met elkaar afstemmen wíe hen daar precies vertegenwoordigen. Ondertussen houden we de gemeente scherp. Zodat zij in de politieke opdracht voor het uitvoeringsplan inderdaad de verkenningen meeneemt die op dit moment lopen. En daarbij duidelijk aangeeft hoe de conclusies uit die verkenningen zich verhouden tot de resultaten van de werksessies.”
Christèle Warmerdam, manager Integrale Zorg en Welzijn bij SIGRA
Naast de drie werksessies leveren ook pilots en onderzoeken input voor het uitvoeringsplan voor Buurtteams Amsterdam. Zorgaanbieders en de gemeente startten afgelopen juni bijvoorbeeld met ‘oefenplaatsen’ voor de buurtteams. Dat deden ze op vier plekken: in Amsterdam Noord, Zuidoost, Nieuw-West en Oost. Teams (onder de naam ‘Het Verbond van 100’) testen en verrijken nu wat geschetst is in de denkrichting voor buurtteams. Ze leren samen wat werkt en wat beter kan. Uniek is dat de gemeente het Verbondsteam ondersteunt met maatwerkbudget en regelruimte. Dankzij deze experimenteerruimte is het team in staat maatwerk toe te passen voor Amsterdammers met meerdere complexe problemen die niet 1,2,3 op te lossen zijn. Dat zijn vaak problemen op het gebied van de bestaanszekerheden wonen, schulden, inkomen en veiligheid.
Naast deze Verbondsteams worden ook op andere plekken in de stad ervaringen opgedaan die worden meegenomen in de denkrichting voor de Buurtteams.